Publicatie in het blad Toon

Oefening baart kunst, gaat steeds minder op

Binnen het onderwijs wordt het belang van een goede motorische ontwikkeling te weinig onderkend. Het motto: oefening baart kunst, gaat steeds minder op. Een vroegtijdige signalering, bijvoorbeeld in groep2, kan veel voorkomen, vindt Wil van Rijn, motorisch remedial teacher.

Een leerkracht van groep 5 van de basisschool meldt een jongen aan met bewegingsstoornissen. Zijn bewegen tijdens de gymlessen is krampachtig te noemen.      In de klas laat zijn klein motorisch functioneren te wensen over.                                  Ook zijn sociaal- emotioneel functioneren baart zorgen. Van de ouders komt de volgende informatie: Hij kende een moeilijke geboorte. Zij hebben zich steeds zorgen gemaakt over zijn motorische ontwikkeling, maar werden door de diverse instanties met een kluitje in het riet gestuurd. Ze kregen opmerkingen als: ‘uw kind groeit er wel overheen’, of ‘de problemen vallen wel mee: u maakt zich zorgen om niets’.

Hij is bang voor grote ruimtes. Zo kroop hij onlangs nog van de bank van de auto bij het passeren van een brug. Het wekt dan ook geen verwondering dat hij nauwelijks in het water durft tijdens de zwemlessen. Bij balspelen loopt hij verdwaald rond en houdt zich te vaak bezig met virtueel bewegen (meebewegen zonder daadwerkelijk aan het spel deel te nemen).

Buiten de bewegingslessen zijn er ook problemen binnen de andere functioneringsgebieden: het schrijven is nauwelijks te lezen, het lezen blijft spellend en er komen steeds meer ‘slordigheidfouten’ voor in zijn taal- en rekenwerk.

Vreugde van het leren

Bovengenoemd verhaal staat niet op zichzelf. Een groot percentage van leerlingen van groep 3 heeft motorische problemen en tengevolge daarvan ontstaan er steeds vaker problemen bij het cognitief en sociaal-emotioneel functioneren.

Het belang van een goede motorische ontwikkeling wordt in het basisonderwijs te weinig onderkend. Het motto: oefening baart kunst, gaat steeds minder op. Kinderen voortdurend confronteren met iets wat ze niet kunnen, veroorzaakt een niet meer willen. Een kind met spellingsproblemen mag je zijn ‘wel’-kunnen, niet afnemen. Het gebeurt te vaak dat het naar de remedial teacher moet tijdens een les die het ‘makkelijk’ missen kan. De vreugde van het leren verdwijnt wanneer je niet meer kunt laten zien dat je op andere gebieden wel knap bent.

Een groot deel van de motorische ongemakken bij kinderen wordt veroorzaakt door het niet meer goed doorlopen van de diverse ontwikkelingsfasen.

Twee handen

Het te snel voor de televisie zetten, betekent voor de ouders een rustmoment, maar voor het kind het begin van negeren van de eigen creativiteit. Kinderen weten niet meer wat het betekent om zich te vervelen. Vervelen betekent dat je weer creatief wordt in het bedenken van vaardigheden. Kinderen kunnen van niets iets maken en daar eindeloos op voortborduren.

De indringende beelden van de televisie en de computerspelletjes hebben een remmende werking op de motorische ontwikkeling van kinderen en maken de hersenen lui. Het te snel werken met de computermuis werkt een discriminatie van een zijde in de hand. Dit gebeurt omdat het kind tussen twee en een half jaar en zes jaar veel handelingen met twee handen moet verrichten om het rechts of links worden te optimaliseren.

Uit ervaring is gebleken dat hoe langer je een kind symmetrisch (tweehandig) laat zijn, hoe beter hij straks gaat functioneren. Te vroeg met één hand functioneren, vraagt om problemen. Een verkeerde voorkeur ontwikkelen is snel gebeurd. Op te jonge leeftijd veel achter de computer betekent dat het kind alles met de rechterhand gaat doen. De muis ligt nu eenmaal aan de rechterkant. Ik zie het op scholen waar ik kom. Linkshandige kinderen bedienen met hun rechterhand de computermuis.

Veel energie

Waarom een soort hetze naar de televisie en de computer? Kinderen bewegen te weinig. Door bewegend bezig te zijn, ontwikkelen zich belangrijke zaken die nodig zijn om goed te functioneren. Wanneer een kind niet op de juiste wijze weet een bal los te laten, komt de bal nooit daar waar het kind wilde. Gecoördineerd vastpakken en loslaten, betekent dat het kind een potlood beter zal hanteren en makkelijker zal gaan schrijven.

Door een goede tweezijdigheid te creëren zal het kind eerder voldoen aan de voorwaardelijkheden die nodig zijn om cognitief en sociaal-emotioneel te functioneren.

Het gevolg van een goede lateralisatie (voorkeurskantkeuze) zal een rustiger kind laten zien die zijn concentratie langer kan vasthouden. Het heeft, omdat er geen ontwikkelingsmomenten zijn overgeslagen, een goede basis opgezet om zich andere vaardigheden eigen te maken.

Onvoldoende lateraliteit betekent een zijde die niet coöperatief, maar storend aanwezig is. De onrustige zijde moet door het kind steeds onder controle worden gehouden wat veel energie kost. Dit gaat ten koste van de concentratie. Voor veel kinderen met deze problematiek betekent een schooldag twee schooldagen, wat betreft de energie investering.

Screenen

Vroegtijdige signalering kan veel problemen voorkomen. Wanneer kinderen op het moment dat ze naar groep 2 gaan, motorisch zouden worden gescreend, weet je wat ze aan bagage bij zich hebben. Er is dan een jaar ruimte om een plan te maken met veel ruimtelijke vaardigheden die moeten worden uitgevoerd met twee handen en twee voeten. Dit om de kinderen goed te lateraliseren, waardoor ze optimaal naar groep 3 kunnen gaan. Schrijven hoort hier dan nog niet bij. Motorische remedial teaching zou voor probleemgevallen een goede oplossing kunnen zijn.

Meer informatie op www.mrtabc.nl

Wil van Rijn, Motorische Remedial Teacher

Streamers

Te vroeg met één hand functioneren, vraagt om problemen

Vervelen betekent weer creatief worden in het bedenken van vaardigheden